Miejska liniowość jako wyzwanie

fragment

Chcąc o Skarpę Warszawską walczyć, zabiegać o nią, chronić, czy też po prostu odwiedzać ją i podziwiać… prędzej czy później natkniemy się na pytanie: skarpa, czyli co właściwie? Co takiego stanowi o jej niepowtarzalności? W czym tkwi jej differentia specifica? Padają różne odpowiedzi, bo przecież Skarpa nie jest już wcale ani cała wiślana, ani cała zielona, nie wszędzie tak samo historyczna, gdzie indziej zamieszkana i gdzie indziej dzika, a do tego w wielu miejscach wręcz ledwo widoczna…

Dlatego proponuję spojrzeć na Skarpę niejako z lotu ptaka i zapomnieć przez chwilę o istniejących na jej szlaku parkach i przestrzeniach publicznych, nie myśleć o leżących na niej zabytkach czy związanych z nią historiach, nie rozstrzygać, gdzie jest wysoka, a gdzie niska, zapomnieć nawet przez chwilę o związanych z nią ludziach i instytucjach… Skarpa objawi się wtedy jako znak – niepowtarzalny topograficzny ślad biegnący przez całe miasto. Jako trop, na który możemy natrafiać, który możemy odkrywać, za którym możemy podążać. Jako fenomen, który nadaje znaczenie tak różnym i odległym od siebie przestrzeniom. Skarpa okaże się przede wszystkim miejską linią, która łączy naznaczone nią miejsca, będąc ich wspólnym mianownikiem.

Ważna jest bowiem Skarpa jako całość, a nie zbiór pojedynczych jej części… może i pięknych, ale jednak oderwanych od całości. Było już tak, że różne fragmenty Skarpy nazywane były „wzgórzami”, że jej kawałki zagospodarowywano jako oddzielone od siebie ogrody, a całość  przecinano brutalnie ciągami komunikacyjnymi. Dopiero dostrzeżenie Skarpy jako fenomenu przede wszystkim liniowego pozwala zrozumieć głęboki sens (i rewolucyjność) zaproponowanej w 1916 r. idei Alei Na Skarpie – idei przełamania poprzecznych podziałów, udrożnienia Skarpy wzdłuż, nadania jej utraconej liniowości.

Chciałbym w tym tekście nie tylko przekonać, że to właśnie sformułowanie problemu Skarpy w kategoriach jej liniowości jest najtrafniejszą perspektywą i najlepszym punktem wyjścia dla podejmowanych działań, ale też pokazać, że choć skarpowa liniowość stanowi dzisiaj prawdziwe wyzwanie, to jest to wyzwanie jak najbardziej możliwe do podjęcia!

więcej

Filip A. J., Miejska liniowość jako wyzwanie, [w:] Skarpa Warszawska, Fundacja Culture Shock, Warszawa 2015, strony 90-111.