Rewitalizacja w rękach obywateli – korzyści i zagrożenia. Studium przypadku nowojorskiego parku High Line

fragment

Podniebny – zrealizowany na nieużywanej kolejowej estakadzie – park High Line jest od kilku lat jedną z największych atrakcji miasta Nowy Jork. Park odegrał też rolę katalizatora głębokich przemian przestrzenno-społecznych, które przyczyniły się do przeobrażenia Chelsea z dzielnicy przemysłowej w jedną z najatrakcyjniejszych lokalizacji Manhattanu. Tym samym projekt prezentowany jest powszechnie jako przykład wzorcowego przekształcenia istniejącej, zdegradowanej struktury poprzemysłowej i wykorzystania tkwiącego w niej potencjału dla wzmocnienia procesu rewitalizacji większego miejskiego obszaru.

Projekt oceniany jest jako innowacyjny w wielu aspektach: nie tylko urbanistycznym, ekonomicznym czy architektoniczno-krajobrazowym, ale przede wszystkim organizacyjnym. Od samego zainicjowania idei, aż po realizację i obecne zarządzanie parkiem, High Line pozostaje w rękach oddolnej, obywatelskiej grupy Przyjaciół High Line. Stały udział grupy obywatelskiej – a niejednokrotnie nawet odgrywana przez nią kluczowa rola – miały być gwarantem zrównoważonego przeprowadzenia całej inwestycji z poszanowaniem lokalnych wartości kulturowych, zastanej tkanki społecznej i istniejącego środowiska miejskiego.

Niestety, dzisiaj zdecydowanie narasta niezadowolenie okolicznych mieszkańców. Dla wielu osób High Line nie jest wcale wzorem do naśladowania, ale pułapką, która sprawiła, że dzielnica Chelsea uległa presji intensywnej gentryfikacji, a sam park, który miał być elementem podnoszącym jakość życia mieszkańców, stał się po prostu kolejną atrakcją turystyczną miasta. Jak udowadnia prezentowany przykład, pozostawienie realizacji projektu w rękach lokalnych aktywistów nie gwarantuje wcale przeprowadzenia procesu rewitalizacji zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju i interesami samych mieszkańców.

W niniejszym artykule autor przedstawia proces realizacji parku High Line ‘od kuchni’, akcent kładąc na działania lokalnych aktywistów: ich relacje wzajemne oraz związki z miejską administracją, deweloperami i sponsorami działań. Celem pracy jest rozpoznanie momentu, w którym następstwa realizacji projektu wymknęły się spod kontroli mieszkańców. Na zakończenie autor dokonuje diagnozy korzyści i zagrożeń, jakie kryją się w procesie obywatelskiej realizacji zadań rewitalizacyjnych prowadzonych w przestrzeni publicznej.

Opracowanie oparte zostało o następujące źródła wiedzy: publikacje bezpośrednio omawiające projekt, wypowiedzi osób zaangażowanych w działania na jego rzecz, komentarze publikowane w prasie, informacje zamieszczane na stronach internetowych partnerów oraz inne opracowania pośrednio dotyczące projektu lub omawiające kontekst urbanistyczno-społeczny jego powstania.

 

więcej

Filip A. J., Rewitalizacja w rękach obywateli – korzyści i zagrożenia. Studium przypadku nowojorskiego parku High Line, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” Tom LIX, Zeszyt 4/2014, Polska Akademia Nauk, Komitet Architektury i Urbanistyki, strony 37-50.